Konijnen zijn geweldige huisdieren. Ze zorgen voor gezelschap, gezelligheid en je kunt vaak lachen om hun energieke sprongetjes. Konijnen worden regelmatig bij cavia’s in een hok geplaatst. Cavia’s zijn knaagdieren, maar zijn konijnen ook knaagdieren?
Een konijn is geen knaagdier, maar een haasachtige. Knaagdieren hebben 1 paar snijtanden, haasachtige hebben 2 paar snijtanden. Ruim 100 jaar geleden werden konijnen nog wel als knaagdieren gezien, inmiddels worden onder de haasachtige zoogdieren gerekend.
Een konijn is een haasachtige en geen knaagdier, al zijn er veel gelijkenissen tussen deze twee. Alle verschillen en gelijkenissen tussen knaagdieren en haasachtige zet ik hieronder op een rij.
Waar valt een konijn onder?
Een konijn (Oryctolagus cuniculus: Europees konijn) valt onder de categorie zoogdieren en haasachtige. Het Europese konijn komt uit de familie der hazen en valt dus onder haasachtige.
Konijnen zijn gemiddeld 35 – 45 cm lang en planten zich snel voort. Na 8 – 9 maanden zijn konijnen vruchtbaar en worden ze seksueel actief. Een konijn is een prooidier en dus erg oplettend en schrikt snel. In het wild word een konijn meestal slechts 2 jaar oud.
100 jaar geleden waren het nog knaagdieren
Het is niet zo lang geleden dat we konijnen nog wél als knaagdieren zagen. Sinds 1912 is de term haasachtige in het leven geroepen om de groep te scheiden. Haasachtigen hebben altijd een korte staart.
Alle soorten konijnen, hazen en pika’s vallen tegenwoordig onder de haasachtige en niet meer onder knaagdieren. Deze groep van zoogdieren zijn volledig herbivoor en eten dus niets anders dan plantaardig goed.
Verschillen tussen haasachtige en knaagdieren
Haasachtigen | Knaagdieren | |
Snijtanden | 2 paar | 1 paar |
Omni-/ Herbivoren | Herbivoor | Omnivoor/ Herbivoor |
Penisbot | Nee | Ja |
Tandglazuur | Twee zijdes | Alleen voorzijde |
Staartlengte | Kort | Kort of lang |
Spijsvertering
Zowel haasachtigen als knaagdieren eten planten, toch zijn er veel knaagdieren die nog wat meer eten. Knaagdieren zoals ratten eten veel restjes wat ze tegenkomen waardoor ze omnivoor zijn.
Konijnen hebben een spijsvertering vergelijkbaar met dieren zoals koeien en paarden. Knaagdieren zoals ratten, woestijnratten en muizen hebben (in verhouding) een grotere maag maar geen galblaas.
Verschil in reproductie
Mannetjes knaagdieren hebben een penisbot die voor langere paringssessies zorgt. Haasachtige hebben dit niet, omdat dit niet nodig is gebleken voor reproductie. De meeste knaagdieren hebben een evolutie ontwikkeling doorstaan om het paren beter mogelijk te maken, voor haasachtige is dit niet nodig gebleken en is deze evolutie uitgebleven.
Met deze ontwikkeling is er indirect minder gevaar voor aanvallen van roofdieren omdat een erectie sneller plaatsvindt.
Gebit en snijtanden
Op het eerste gezicht lijken de tanden van knaagdieren en haasachtig erg veel op elkaar. Toch is het verschil in gebit en tanden één van de grootste oorzaken dat haasachtige onder een apart groep worden geschaard.
Konijnen en andere haasachtige hebben twee paar snijtanden waar knaagdieren genoeg hebben aan één paar snijtanden. Het gebit van haasachtige is groter met meer tanden dan knaagdieren.
Het tweede paar snijtanden van een haasachtige zit verstopt achter de voorste (zichtbare) snijtanden.
Glazuur op de tanden
Ook de hoeveelheid glazuur op de tanden van knaagdieren en haasachtige verschillen enorm. Het glazuur op de tanden van een konijn en haasachtige zit aan beiden kanten van de tanden.
Knaagdieren hebben een dikkere laag glazuur, maar alleen aan de voorkant van de tanden. Aan de achterkant bevindt zich een laag dentine (tandbeen) om het gebit te versterken.
Kauwbeweging
Door de kauwbewegingen die knaagdieren maken raken de tanden elkaar vaak. Hierbij voorkomt de dikkere laag glazuur het afbreken van de tanden. Door het raken van elkaar worden de tanden van een knaagdier scherper dan die van een haasachtige.
Haasachtige zijn herbivoren
Ik heb het al eerder genoemd, maar dit is een duidelijk verschil tussen knaagdieren en haasachtigen. Knaagdieren kunnen herbivoor of omnivoor zijn, waar haasachtigen altijd herbivore zoogdieren zijn.
Haasachtige eten enkel en alleen plantaardig voedsel zoals gras, blaadjes en fruit. Knaagdieren zoals ratten eten, waar nodig, ook kleine hoeveelheden vlees. De maag van een deze knaagdieren kan dit goed verwerken en het geeft ze extra eiwitten.
Korte staart, lange staart
Haasachtigen hebben altijd een korte staart. De staart van een konijn functioneert als signaal naar soortgenoten en maakt deel uit van de lichaamstaal van een konijn.
Buiten dat werkt de staart van een konijn als afleidingstactiek om roofdieren op het verkeerde been te brengen. Wanneer een konijn wegrent van een een roofdier beweegt de staart op een andere manier dat de renrichting, hierdoor kan een roofdier op het verkeerde spoor worden gebracht. Zo ontstaat er een grotere kans dat een konijn ontsnapt uit de klauwen van een roofdier.
Gelijkenissen tussen haasachtige en knaagdieren
Omdat er meer verschillen zijn dan gelijkenissen worden haasachtigen inmiddels niet meer onder de knaagdieren gerekend. Toch hebben deze twee zoogdierengroepen wel wat dingen gemeen.
Haasachtigen | Knaagdieren | |
Jongen per worp | tot 12 jongen | Tot 14 jongen |
Zoogdieren | Ja | Ja (bijna allemaal) |
Moedermelk | Ja | Ja |
Meerdere jongen
Bijna alle knaagdieren (behalve fretten) zijn zoogdieren net zoals haasachtigen. De gemiddelde haasachtige is zo’n 31 dagen zwanger en zet hierna zo’n 1 – 12 jongen op de wereld.
Knaagdieren zoals ratten zijn zo’n 23 dagen zwanger en zetten ook zo’n 1 – 12 jongen op de wereld na de zwangerschap.
Cavia’s zijn vanaf 4 weken al vruchtbaar en zijn gemiddeld 64 dagen zwanger. Na de zwangerschap van deze knaagdieren worden er tussen de 2 – 8 jongen geworpen.
Tanden lijken op elkaar
Hoewel de tanden qua functionaliteit juist erg van elkaar afwijken, lijken ze in eerste instantie erg op elkaar. Dit komt omdat de meeste knaagdieren en haasachtigen planteneters zijn en dit op een gelijkwaardige manier verwerken.
Moedermelk
Alle haasachtige en de meeste knaagdieren werpen als zoogdier meerdere jongen. Deze jongen drinken de eerste tijd na de geboorte melk van de moeder. Deze tijd is erg energie slurpend voor de moeder, die al de melk moet produceren. Hoe meer jongen, hoe meer melk er nodig is om alle jongen in leven te houden.
Welke dieren zijn haasachtigen?
Alles wat een beetje lijkt op een konijn of een haas valt onder haasachtigen. Natuurlijk zijn er een heleboel verschillende soorten konijnen, maar al deze soorten vallen onder de haasachtigen. Deze dieren vallen onder de haasachtigen:
- Konijn (Europees konijn)
- Haas (Europese haas)
- Sneeuwhaas
- Iberische haas
- Corsicaanse haas
- Cantabrische haas
- Kaapse haas
- Bengaals konijn
- Pika’s
Er zijn nog een aantal kleine groepen haasachtigen, dit zijn de voornaamste soorten zoals wij ze kennen.